Μαρίλλη Μαστραντώνη: «Στην εποχή μας επανακάμπτουν ανησυχητικά φαινόμενα που ζήσαμε στο παρελθόν»

Μετά το «Manifesto 2083», μέσω του οποίου διερευνήθηκαν οι αιτίες της ανόδου της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, η Μαρίλλη Μαστραντώνη και το ΕΝΤΡΟΠΙΑ Ensemble «χτίζουν» μια ακόμη παράσταση, χαρακτηριστικό δείγμα του θεάτρου-ντοκουμέντο. Το καινούργιο διεθνές project τους με τίτλο «Camp Europe» μελετά την προσφυγική και μεταναστευτική κρίση. Ολοκληρωμένη η παράσταση «Camp Europe» θα παιχτεί 9-15 Μαΐου στο Θέατρο Χυτήριο.

-Στο νέο σας καλλιτεχνικό κόνσεπτ -γιατί περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από μία θεατρική παράσταση- με τον τίτλο «Camp Europe», καταπιάνεστε με το Μεταναστευτικό...

Από μία ιδιαίτερη οπτική...

-Και μέσω της Τέχνης... Πώς προέκυψε αυτή η θεματική ενότητα;

Με ενδιέφερε το θέμα, είναι ένα μεγάλο ζήτημα που έχει απασχολήσει πολύ και τον κόσμο και τα ΜΜΕ, αλλά ήθελα μέσω της δικής μου δουλειάς, του θεάτρου, να το προσεγγίσω από μία διαφορετική οπτική την οποία δεν ακούμε συχνά στο δημόσιο διάλογο.

-Ποια είναι η οπτική που το προσεγγίζετε;

Θέλησα να διερευνήσω διαχρονικά στον ευρωπαϊκό 20ό αιώνα τη λειτουργία των στρατοπέδων συγκέντρωσης σε κρίσιμες ιστορικά περιόδους, με πρόθεση να προβάλλω κριτικά αυτή την ιστορική μνήμη και τη συλλογική εμπειρία πάνω στην τρέχουσα βιοπολιτική ατζέντα. Πάνω στην τρέχουσα συνθήκη που ζούμε σήμερα. Το πρότζεκτ αναπτύχθηκε πάνω σε έρυενα και residency, καλιτεχνικές διαμονές, σε Βερολίνο, Βουδαπέστη και Σμύρνη, σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και καλλιτέχνες. Οι πόλεις δεν επιλέχθηκαν τυχαία, αλλά επί τούτου και επειδή είχαν ενδιαφέρον ως προς το ιστορικό τους παρελθόν, αλλά και ως προς τη σημερινή τους πολιτική κατάσταση.

-Πού και πώς το χθες συναντά το σήμερα, μέσα σε αυτό το πλαίσιο πάνω στο οποίο εργάζεστε;

Ταυτίζονται στο γεγονός ότι βλέπουμε σήμερα στην Ευρώπη την επανάκαμψη του στρατοπέδου συγκέντρωσης ως λύση σε υπαρκτά προβλήματα. Αυτός είναι ο κοινός τόπος. Φυσικά το ιστορικό πλαίσιο και οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές, αλλά αυτό που είναι κοινό, είναι η κατάσταση εξαίρεσης, την οποία το camp (στρατόπεδο) αντιπροσωπεύει προφανώς και κατ' εξοχήν.

-Ποια είναι τα σύγχρονα στρατόπεδα συγκέντρωσης;

Είναι αυτά στα οποία εγκλείονται οι ανεπιθύμητοι μετακινούμενοι πληθυσμοί, πρόσφυγες, μετανάστες...

-Και πώς η Τέχνη συναντά αυτή την σκληρή ρεαλιστική κατάσταση;

Εμπνέεται από την πραγματικότητα η Τέχνη. Μπορεί να τη διαμορφώνει μέσα από τη λοξή ματιά της χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της, τη μεταφορά, το συμβολισμό, την παραβολή το χιούμορ... Εμπνέεται από την πραγματικόττητα και προσωπικά με ενδιαφέρουν τρέχοντα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, απλώς -όπως και στο «Camp Europe»- επιλέγω να τα φωτίζω από μία διαφορετική οπτική με πρόθεση να δημιουργήσω στο θεατή νέες συνάψεις, διαφορετικούς συσχετισμούς και να δημιουργήσω ένα χώρο διαλόγου, διερώτησης και αναστοχασμού μέσα σε ένα νέο πλαίσιο.

"Βλέπουμε σήμερα στην Ευρώπη την επανάκαμψη του στρατοπέδου συγκέντρωσης ως λύση σε υπαρκτά προβλήματα... Φυσικά το ιστορικό πλαίσιο και οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές, αλλά αυτό που είναι κοινό, είναι η κατάσταση εξαίρεσης, την οποία το camp (στρατόπεδο) αντιπροσωπεύει προφανώς και κατ' εξοχήν"

-Εργαστήκατε και ερευνήσατε αυτό το ζήτημα, ποια είναι τα δικά σας συμπεράσματα;

Δυστυχώς βλέπουμε να επανακάμπτουν φαινόμενα που έχουμε ζήσει στο ιστορικό παρελθόν. Δεν λέω να επαναλαμβάνονται γιατί όπως και εγώ αλλά και οι περισσότεροι ιστορικοί πιστεύουμε ότι η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται ποτέ ακριβώς γιατί αλλάζουν τα δεδομένα. Βλέπουμε όμως φαινόμενα του παρελθόντος να επανακάμπτουν, όπως είναι το στρατόπεδο ως χώρος εγκλεισμού και συγκέντρωσης, η άνοδος της ακροδεξιάς σε όλη την Ευρώπη, όπως ο ξενοφοβικός λόγος, η οπισθοδρόμηση προς τα εθνικά σύνορα, μετά πολλά χρόνια υποτίθεται ενοποίησης και ελεύθερης διακίνησης... Βλέπουμε ανησυχητικά φαινόμενα.

-Πώς μπορεί η Τέχνη να βοηθήσει να περιοριστούν τέτοια ανησυχητικά φαινόμενα;

Η Τέχνη δεν είναι για να λύνει προβλήματα, δεν είναι αυτός ο ρόλος της και δεν έχει και τη δυνατότητα να το πράξει. Ο ρόλος της είναι κριτικός, παρεμβατικός, ανατρεπτικός σε σχέση με το status quo, και οραματικός. Φωτίζει ζητήματα από διαφορετικές σκοπιές ώστε να δημιουργεί νέα ερωτήματα και διαφορετικές προσεγγίσεις σε νέους συσχετισμούς σε θέματα εν πολλοίς γνωστά. Αυτός είναι ο ρόλος της να δημιουργεί τα σωστά ερωτήματα που -όπως λένε- εμπεριέχουν και τις απαντήσεις. Δεν μπορεί να κάνει κάτι παραπάνω. Εάν κατορθώσουμε να φωτίσουμε διαφορετικά το συγκεκριμένο σε αυτή την περίπτωση ζήτημα στα μάτια του θεατή με ένα διαφορετικό τρόπο που θα τον βοηθήσει να το προσλάβει με διαφορετική ματιά από αυτή που είχε έως τώρα και να οδηγηθεί σε νέα ερωτήματα και να βρει τη θέση του μέσα σε αυτά θα έχουμε επιτύχει τον στόχο μας.

-Για ποιο λόγο καταπιάνεστε με θέματα που έχουν κοινωνικοπολιτικό ενδιαφέρον;

Γιατί με απασχολούν σαν πολίτη και φυσικά σαν καλλιτέχνις δεν μπορώ να μένω αδιάφορη σε αυτό που βιώνουμε και βλέπουμε γύρω μας σήμερα.

-Τι θα δούμε στο Θέατρο Χυτήριο λοιπόν;

Θα δείτε μία περφόρμανς με πολλά επίπεδα, με λόγο, με κίνηση, με οπτικοακουστικό υλικό, με μαρτυρίες, με ντοκουμέντα, αλλά και με επινοημένες εικόνες-κατασκευές που προέκυψαν από το δικό μας τρόπο να προσλαμβάνουμε την πραγματικότητα και να την ερμηνεύουμε. Είναι ένα μικτό θέαμα και είναι επίσης το αποτέλεσμα όλης αυτής της προετοιμασίας, είναι η σύνθεση του υλικού που δουλεύτηκε σε καθεμία από αυτές τις πόλεις και ολοκληρώνεται εμπλουτισμένο με νέο υλικό στην Αθήνα από μία ομάδα Ελλήνων και ξένων περφόρμερ.

Συνέντευξη στη Βίκυ Διαμάντη